Dla kogo jest psychoterapia dynamiczna
Psychoterapia dynamiczna jest względnie uniwersalną metodą psychoterapeutyczną. Opiera się na założeniu, iż całościowa struktura charakteru jest rezultatem interakcji pomiędzy naszym temperamentem, czyli wrodzonymi cechami determinowanymi genetycznie, oraz wpływem różnych życiowych warunków i relacji, w jakich się znaleźliśmy od momentu urodzenia. Oznacza to, iż nasz sposób reagowania na nowe sytuacje, nasz styl bycia, sposób myślenia, przyzwyczajenia i preferencje co do wyboru znajmych lub bliskich osób, czy sposób reagowania na stres, itd., są rezultatem tej wymienionej wyżej interakcji.
Psychoterapia psychoanalityczna podejmuje się analizy tej interakcji pomiędzy genami, a środowiskiem. Obserwuje także to, jak wygląda sposób socjalizacji pacjenta, jego dostosowywanie się do norm społecznych i moralnych – jest to o tyle istotne, ponieważ nasz proces dojrzewania psychicznego w znacznej mierze opierał się na dostosowywaniu naszych wrodzonych potrzeb do oczekiwań opiekunów, bliskich osób oraz społeczeństwa i kultury. W efekcie podczas procesu dojrzewania psychicznego powstały przeróżne wzorce kompromisu pomiędzy naszymi potrzebami, a zasadami społeczno-moralnymi narzuconymi przez opiekunów i otoczenie.
Zakłada się, że te kompromisy stają się powodem przeróżnych objawów i odkrycie ich, oraz wyjaśnienie ich funkcji prowadzi do ich modyfikacji. Wtedy przestają one pełnić swoją funkcję obronną przed uświadomieniem potrzeb i uczuć, które do tej pory były frustrowane i odparte od świadomości. Z tego względu psychoterapia dynamiczna podejmuje wszystkich trudności, które wiążą się z funkcjonowaniem psychicznym, począwszy od sprawiających cierpienie „cech charakteru”, po patologiczne objawy lub wzorce w funkcjonowaniu emocjonalnym, myślowym, relacyjnym i seksualnym.
Zaburzenia lękowe
W obrębie tych zaburzeń występuje większość objawów identyfikowanych jako nerwica. Są to: lęk społeczny, lęk fobiczny, zamartwianie się, myśli obsesyjne i natrętne, zachowania przymusowe. Do tej grupy należą także zaburzenia związane ze stresem, jak poczucie obcości swojego ciała lub otoczenia. Inną grupą objawów są objawy somatyczne związane z odczuwaniem lęku. Są to niemożność odprężenia, stałe poczucie napięcia, gwałtowne bicie serca, nudności, zawroty głowy. Do objawów należą także trudności z oddychaniem, pocenie się i uderzenia zimna lub gorąca.
Zaburzenia nastroju
Ta grupa obejmuje objawy w obrębie depresji i zaburzenia dwubiegunowego, takie jak: zaburzenia snu (trudności z zaśnięciem, częste wybudzanie się w nocy, zbyt wczesne budzenie się), brak apetytu, niskie poczucie własnej wartości i nadmierne poczucie winy, poczucie beznadziejności, myśli i plany samobójcze, trudności z koncentracją, jak i epizody manii.
Zaburzenia odżywiania
Symptomy, to impulsywne przejadanie się, poczucie braku kontroli nad jedzeniem, częste przeczyszczanie się. Inne to wymuszanie wymiotów lub biegunki, utrata miesiączki u kobiet spowodowana nieprawidłowym odżywianiem. Spotyka się tutaj także częste stosowanie nieprzeczyszczających metod utraty wagi, np.: skrajnie przeciążających ćwiczeń fizycznych.
Zaburzenia funkcjonowania seksualnego
Ta grupa obejmuje zaburzenia w zakresie stosunku do własnej seksualności, oraz niezdolności do przeżywania podniecenia lub satysfakcji seksualnej, wynikające z przyczyn o charakterze psychicznym. Należą do nich: impotencja, przedwczesny wytrysk, anorgazmia, oziębłość seksualna, pochwica, zaburzenia preferencji seksualnej, zaburzenia identyfikacji seksualnej.
Zaburzenia osobowości
To grupa zaburzeń charakteryzujących się utrwalonymi, patologicznymi wzorcami funkcjonowania osobowości. Osoby kwalifikujące się do tej grupy cechują się sposobem funkcjonowania w relacjach społecznych, który sprawia cierpienie im lub innym osobom.
Inne problemy
Istnieje także szereg problemów, które nie są zaburzeniami w myśl kryteriów zaburzeń psychicznych, ale sprawiają cierpienie osobom doświadczającym tych trudności. Obejmują one relację z otoczeniem, relacje z własną osobą, czy relacje z bliskimi. Przykładem mogą być:
– nadmierne konflikty z członkami rodziny uniemożliwiające normalne funkcjonowanie rodzinne,
– agresja fizyczna i psychiczna w relacjach z bliskimi i otoczeniem,
– niezdolność do utworzenia lub trwałego utrzymania satysfakcjonującego związku intymno-seksualnego,
– ciągłe niezadowolenie z siebie i narzucanie sobie zbyt dużych wymagań stające się obsesją i przyczyną cierpienia,
– chroniczna złość i rozdrażnienie stające się przyczyną konfliktów, albo izolacji,
– tzw., Syndrom Dorosłego Dziecka Alkoholika, Syndrom Dorosłego Dziecka z Rodziny Dysfunkcyjnej, Syndrom Współuzależnienia.
Dla kogo nie jest zalecana psychoterapia dynamiczna
Psychoterapia dynamiczna, jako metoda opierająca się na autorefleksji, nie jest zalecana dla osób poniżej normy intelektualnej. Rezultatem tego metoda ta nie jest zalecana dla osób ze stwierdzoną niepełnosprawnością intelektualną. Inną grupą osób, dla których ten sposób leczenia nie jest zalecany, są osoby znajdujące się w aktywnym uzależnieniu. Osoby, które nie są w stanie skontrolować swojego uzależnienia, odreagowują swoje afekty poprzez zachowanie. W takiej sytuacji niemożliwa jest eksploracja uczuć jakie powstały w relacji terapeutycznej, ponieważ te zostają odreagowane poprzez zachowanie nałogowe. Dla takich osób zalecane jest najpierw, aby udały się na terapię uzależnienia. Gdy będą w stanie uzyskać kontrolę nad swoim uzależnieniem, mogą kontynuować leczenie psychodynamiczne. Chociaż wielu specjalistów uważa, że terapia uzależnień jest wystarczającym zabiegiem w celu wyleczenia z uzależnienia, jest to jedynie pierwszy etap leczenia. Zaleca się aby osoby po terapii uzależnień rozwiązały w psychoterapii patologię, która stała się przyczyną powstania uzależnienia.
Przeciwwskazania dla leczenia – chroniczne kłamstwo i manipulacja
Inną grupą osób, dla których nie jest zalecana psychoterapia dynamiczna są osoby antyspołeczne. Chodzi tutaj o ludzi niezdolnych do lojalności i szczerości, oraz o skłonnościach przestępczych. Jeżeli osoba jest całkowicie pozbawiona systemu wartości, zdolności do lojalności i zaufania, nigdy nie zaufa terapeucie i będzie próbowała go oszukać. Brak sumienia sprawia, że takie osoby nie są w stanie myśleć o sobie krytycznie, stąd zdanie terapeuty nie będzie dla nich istotne.
Również osoby, które chronicznie kłamią i nie potrafią być szczere, nie są w stanie zbudować skutecznej relacji terapeutycznej. Jeśli terapeuta nie wie, co jest kłamstwem, a co prawdą, oraz nie ma dostępu do osoby, która mogłaby naprostować kłamstwa pacjenta, psychoterapia nie ma sensu. Dzieje się tak dlatego, że taki pacjent swoje uczucia względem terapeuty (nieufność, lęk przed wykryciem prawdy) rozgrywa w kłamstwie, a nie tym co mówi terapeucie. Rezultatem tego nie jest możliwe omówienie kłamstwa, gdy psychoterapeuta nie wie, że jest okłamywany.